한국국제교류재단

Quật mộ trùng ma mang màu sắc huyền bí điển hình kể về cuộc đối đầu thực thể ác linh của một bà đồng (người làm công việc thờ phụng thần linh, bói toán vận mệnh và hầu đồng), một thầy phong thủy (người tìm thế đất tốt thuận theo âm dương ngũ hành) và một người làm nghề mai táng (người thực hiện công việc tổ chức lễ tang chuyên nghiệp).

Tuy nhiên, điều làm cho tác phẩm độc đáo là ở chỗ nó không để cho khán giả mãi đắm chìm vào thế giới kinh dị hãi hùng vốn có ở thể loại huyền bí, mà còn thêm vào đó các yếu tố hài hước của một sản phẩm đại chúng. Khán giả đã gọi các nhân vật chính trong phim là “Myo-venger” (kết hợp từ myo nghĩa là “mộ” và avenger là tên tiếng Anh của bộ phim Biệt đội báo thù – chú thích của người dịch), gồm hai pháp sư thuộc thế hệ MZ là Hwa-rim (Kim Go-eun thủ vai) và Bong Gil (Lee Do-hyun thủ vai), thầy phong thủy cộc tính nhưng tình cảm Sang-deok (Choi Min-sik thủ vai) và người làm nghề mai táng Yeong-geun (Yoo Hai-jin thủ vai) - dạng nhân vật hài không thể thiếu.

Các yếu tố rùng rợn thường thấy của dòng phim kinh dị vẫn được giữ nguyên, nhưng nếu theo chân nhóm Myo-venger thì công chúng còn được mãn nhãn như đang thưởng thức một bộ phim hành động quyết liệt với quỷ thần. Sau khi câu chuyện hạ huyệt nhầm nơi dẫn đến sự biến động kinh ngạc của gia tộc, nửa sau bộ phim chuyển hướng phơi bày bức tranh quá khứ đau thương của tàn dư Nhật trị. Biệt đội Myo-venger được khắc họa như những anh hùng chiến đấu đến cùng, họ dũng cảm đương đầu với ác linh Nhật Bản để tiếp nối mạch nguồn dân tộc từng bị chôn vùi dưới cọc sắt thời Nhật trị.

Bộ phim với các yếu tố đặc sắc như thế đã làm cho đông đảo khán giả thích thú, bằng việc tạo nên thế trận đối đầu căng thẳng mà vẫn không giảm đi độ kinh dị. Đây cũng là điểm chung có thể thấy được ở ba tác phẩm huyền bí siêu nhiên của đạo diễn Jang Jae-hyun, từ Trừ tà, Svaha: Ngón tay thứ sáu (Svaha: The Sixth Finger, 2019) đến nay là Quật mộ trùng ma. Đây cũng là đặc trưng của dòng phim huyền bí Hàn Quốc đang được đón nhận trên khắp thế giới với danh xưng K-occult.

K-occult là một dòng phim có sự kết hợp thêm yếu tố điều tra tội phạm khi đề cập đến cái chết. Bộ phim Ác quỷ (Revenant, 2023) của đạo diễn Kim Eun-hee chiếu trên đài SBS là một ví dụ điển hình cho thể loại này. Bộ phim là hành trình giải mã chuỗi cái chết đáng nghi với sự tham gia của nhân vật chính bị vong nhập sau khi chạm vào dây buộc tóc bí ẩn, một nhà dân tộc học có thể nhìn thấy ma và một thanh tra đội điều tra tội phạm bạo lực.

Bộ phim mở ra câu chuyện về ác quỷ đánh hơi và lợi dụng lòng tham của con người để trở nên lớn mạnh hơn, nó đáp ứng cho dục vọng và cơn phẫn nộ cuộc sống từ vật chủ. Nhân vật chính đã phát hiện ra rằng con ác quỷ có dã tâm giết người, thế nên cô đã nhờ sự trợ giúp của một nhà dân tộc học để cùng chiến đấu với nó. Điều này cho thấy chất liệu của dòng phim huyền bí chính là lời nguyền thường đi liền với hình ảnh ma quỷ.

Sự kết hợp yếu tố huyền bí và tâm lý tội phạm cũng đã sớm được thực hiện ở bộ phim Vị khách (The Guest, 2018) của đạo diễn Kim Hong-sun. Đây là tác phẩm nói về hành trình của những con người bị vong nhập và trở thành sát nhân, họ phải hợp lực chiến đấu lại cái ác.

Hai bộ phim truyền hình này với lối kể kết hợp giữa huyền bí và tâm lý tội phạm đã phê phán các tội ác tàn nhẫn của con người, với ý đồ thể hiện tư tưởng rằng những chuyện tày trời này không thể do con người làm được. Như thế, K-occult đã không dừng lại ở sự giật gân điển hình của dòng phim kinh dị mà còn tiếp cận đến các tầng nghĩa có yếu tố xã hội. Từ đó cho thấy nỗ lực của nhà sản xuất để nhận được sự đón nhận từ công chúng.

Nếu nói về phim huyền bí thì dễ dàng liên tưởng đến một dòng phim sử dụng chất liệu từ các thực thể siêu nhiên như ác linh và các nghi lễ trừ tà của linh mục. Nhưng K-occult còn thêm vào đó màu sắc truyền thống của dân tộc.

Cảnh lên đồng của pháp sư thường xuất hiện trong phim như một chất liệu quen thuộc của K-Occult, như cách nó đã xuất hiện trong Quật mộ trùng ma. Thế giới pháp sư đã được sử dụng cho bộ phim Tiếng than và làm mê hoặc khán giả trên toàn thế giới, cảnh lên đồng đã giúp khán giả cảm nhận được luồng năng lượng mạnh mẽ với tiếng trống dồn dập cùng điệu múa lên đồng gây phấn khích. Là người kết nối giữa cõi nhân và cõi linh, các bà đồng đã thực hiện các nghi lễ Shaman giáo và biến nó trở thành một yếu tố quan trọng dành riêng cho dòng phim K-Occult mà khó có thể thấy ở nơi nào khác trong làng phim thế giới.

Không chỉ câu chuyện của phim, mà cả phong cách phá vỡ khuôn mẫu pháp sư trước đây và làm nổi bật cá tính của nhân vật chính pháp sư Hwa-rim như áo khoác da, áo sơ mi lụa, quần jean, giày thể thao Converse cũng thu hút sự chú ý của khán giả.
ⓒ SHOWBOX

Tuy nhiên, nếu gọi phim huyền bí là dòng phim có yếu tố trừ tà, linh mục hay ác linh theo nghĩa hẹp thì không thể bỏ qua The Soul Guardians (tạm dịch: Nhật ký bắt ma) công chiếu năm 1998. Tác phẩm giới thiệu ba pháp sư trừ quỷ, một võ sư dùng con dao phong ấn hồn ma nữ, một linh mục chiến đấu với quỷ dữ bằng lời cầu nguyện và một em bé có năng lực ngoại cảm và sử dụng bùa chú. Qua đó cho thấy nỗ lực dung hợp tôn giáo phương Tây và tín ngưỡng bản địa của dòng phim K-occult đã có mặt từ rất lâu.

Thông qua Quật mộ trùng ma, có thể thấy thêm một đặc trưng của K-occult đó là sự kết hợp giữa chúng với các dòng phim đại chúng khác để vượt qua những giới hạn của dòng phim hạng B. Nhật ký bắt ma đã đến với công chúng chủ yếu bằng yếu tố hành động - khoa học viễn tưởng thay vì kinh dị. Cũng như vậy, Trừ tà của đạo diễn Jang Jae-hyun công chiếu năm 2015 đã thắng lớn với hơn 5 triệu lượt xem bằng cách diễn giải dòng phim kinh dị một cách độc đáo, như cách họ đã xử lý khéo léo trang phục linh mục thành một thứ thời trang sang trọng.

Bộ phim huyền bí Trừ tà (2015) mô tả nghi thức trừ tà cho cô gái bị ác linh xâm chiếm.
ⓒ ZIPCINEMA

K-occult làm rõ bản sắc dân tộc qua các nhân vật được tái hiện lại từ những tích cổ về tín ngưỡng dân gian, truyện kể dân gian hay truyện cổ tích, đồng thời chứng minh thể loại phim này không dừng lại là dòng phim hạng B bên lề mà có thể tiệm cận mạnh mẽ đến với công chúng. Dòng phim này đã tạo nên một thế giới hội tụ đầy đủ tính độc đáo bản địa và tính phổ biến toàn cầu. Đây cũng là một yêu cầu mà thị trường nội dung toàn cầu hiện nay đòi hỏi, điều này cũng lý giải cho việc vì sao K-occult lại có được sức cạnh tranh lớn đến như vậy.